Το Μπόλυγουντ, η κινηματογραφική βιομηχανία της Ινδίας στη γλώσσα Χίντι, παράγει ταινίες εδώ και πάνω από 100 χρόνια. Αυτές οι ταινίες δεν ψυχαγωγούν μόνο, μας δείχνουν πώς βλέπει η ινδική κοινωνία τον εαυτό της. Πώς λοιπόν η απεικόνιση των Μουσουλμάνων στο Μπόλυγουντ αντανακλά το μεταβαλλόμενο κοινωνικό και πολιτικό τοπίο της Ινδίας;
Το 1959, ένας νεαρός σκηνοθέτης ονόματι Γιας Τσόπρα κυκλοφόρησε την πρώτη του ταινία, το «Dhool Ka Phool». Σε αυτή την ταινία υπάρχει ένα τραγούδι με ένα σημαντικό μήνυμα που λέει «Tu Hindu banega na Musalman banega, insaan ka aulad hai insaan banega», το οποίο σημαίνει «Δεν θα μεγαλώσεις ούτε ως Ινδουιστής ούτε ως Μουσουλμάνος· θα μεγαλώσεις ως άνθρωπος.»
Αυτή η ιδέα ήταν σημαντική στην Ινδία εκείνη την εποχή. Η χώρα ακόμη ανάκαμπτε από τον διαχωρισμό των εδαφών της με βάση τη θρησκεία. Η ταινία του Τσόπρα αφηγούνταν την ιστορία ενός Μουσουλμάνου άνδρα που φρόντιζε ένα εγκαταλελειμμένο παιδί ινδουιστών. Παρουσίαζε μια θετική εικόνα θρησκευτικής συνεργασίας.
Τα επόμενα είκοσι χρόνια, πολλές ινδικές ταινίες παρουσίαζαν τους Μουσουλμάνους ως αναπόσπαστα μέλη της ινδικής κοινωνίας. Το 1977, η δημοφιλής ταινία «Amar Akbar Anthony» γιόρταζε τη θρησκευτική ποικιλομορφία. Αφηγούνταν την ιστορία τριών αδελφών, καθένας από τους οποίους μεγάλωσε σε διαφορετική θρησκεία: Ινδουισμό, Ισλάμ και Χριστιανισμό, αλλά ενωμένοι από την κοινή τους ανθρωπιά.
Ωστόσο, ο τρόπος που το Μπόλυγουντ απεικόνιζε τους Μουσουλμάνους άρχισε να αλλάζει.
Συνέβη κάτι σημαντικό στις 6 Δεκεμβρίου 1992. Αυτή την ημέρα, ένα ιστορικό τζαμί καταστράφηκε από Ινδουιστές εθνικιστές. Η κατεδάφιση του τζαμιού Μπάμπρι προκάλεσε κοινωνικές αναταραχές και τροφοδότησε τον Ινδουιστικό εθνικισμό. Αυτό επηρέασε τον τρόπο με τον οποίο οι ταινίες απεικόνιζαν τους Μουσουλμάνους.
Μετά το 1992, οι ταινίες άρχισαν να απεικονίζουν τους Μουσουλμάνους διαφορετικά. Πλέον παρουσιάζονταν ως ανταγωνιστές ή απειλές για την εθνική ασφάλεια. Η ταινία «Roja» του 1992 ήταν μία από τις πρώτες που εισήγαγαν αυτά τα νέα στερεότυπα.
Καθώς περνούσε ο καιρός, όλο και περισσότερες ταινίες ενίσχυαν αυτές τις αρνητικές απεικονίσεις. Ταινίες όπως το «Sarfarosh» και το «Fanaa» συνέχισαν αυτή την τάση. Αυτό δεν περιοριζόταν μόνο σε ταινίες δράσης· εμφανιζόταν αθόρυβα και σε άλλα είδη. Για παράδειγμα, το «Fanaa» είναι μια ιστορία αγάπης. Μια τυφλή γυναίκα από το Κασμίρ ερωτεύεται έναν επαναστάτη από το Κασμίρ που σχεδιάζει επιθέσεις εναντίον της Ινδίας.
Το 2014, ένα πολιτικό κόμμα με Ινδουιστικές εθνικιστικές αντιλήψεις κέρδισε στις εθνικές εκλογές στην Ινδία. Μετά από αυτό, οι ταινίες άρχισαν να προωθούν πιο ανοιχτά ορισμένες ιδεολογίες. Ιστορικές ταινίες όπως το «Padmavat» και το «Tanhaji» παρουσίαζαν αρνητικά μουσουλμανικές ιστορικές προσωπικότητες.
Τα τελευταία χρόνια, ορισμένες ταινίες με αντι-μουσουλμανικό θέμα έχουν λάβει ισχυρή κυβερνητική υποστήριξη. Για παράδειγμα, τα εισιτήρια κινηματογράφου για το «The Kashmir Files» και το «The Kerala Story» απαλλάχθηκαν από φόρο σε πολιτείες που κυβερνώνται από το Κόμμα Μπαρατίγια Τζανάτα (BJP) για να προσελκύσουν περισσότερο κοινό. Το «The Kashmir Files» αφηγούνταν την ιστορία της εξόδου των Ινδουιστών από το Τζαμού και Κασμίρ, ενώ το «The Kerala Story» ασχολούνταν με τις γυναίκες που είχαν πέσει θύμα εμπορίας προκειμένου να υπηρετήσουν την ΝΤΑΕΣ.
Αυτή η αλλαγή στον τρόπο που οι ταινίες απεικονίζουν τους Μουσουλμάνους είναι ανησυχητική. Οι ταινίες δεν ψυχαγωγούν μόνο · μπορούν να διαμορφώσουν τον τρόπο με τον οποίον οι άνθρωποι σκέφτονται τους άλλους στην κοινωνία. Το ερώτημα παραμένει: Θα συνεχίσει το Μπόλυγουντ να πορεύεται σε αυτό το δρόμο, ή θα δούμε μια επιστροφή στο συμπεριληπτικό πνεύμα της χρυσής εποχής;
Μόνο ο χρόνος θα δείξει αν χαρακτήρες όπως ο αγαπημένος Ακμπάρ από το «Amar Akbar Anthony» θα βρεθούν ξανά τις οθόνες μας. Αλλά ένα πράγμα είναι σίγουρο - η δύναμη του κινηματογράφου να διαμορφώνει τις απόψεις της κοινωνίας παραμένει το ίδιο ισχυρή όπως πάντα.
