Σε μια εποχή όπου οι παραδοσιακές διαμεσολαβητικές προσπάθειες συχνά τελματώνουν, η Τουρκία υποστηρίζει ότι ο διάλογος, ακόμη και στα πιο επίμαχα πλαίσια, παραμένει ένα απαραίτητο εργαλείο για την παγκόσμια σταθερότητα.
Αυτή η δέσμευση καταδεικνύεται στο Φόρουμ Διπλωματίας της Αντάλια (ADF), μια ετήσια συνάντηση η οποία, τώρα στον τέταρτο χρόνο του, έχει αναδειχθεί σε ένα κρίσιμο πεδίο για τον παγκόσμιο διάλογο. Το φόρουμ, οικοδεσπότης του οποίου είναι το Υπουργείο Εξωτερικών της Τουρκίας, προσφέρει μια σπάνια ευκαιρία κατά την οποία αντίπαλοι, σύμμαχοι και περιθωριοποιημένοι παράγοντες μπορούν ισότιμα να συμμετέχουν σε συζητήσεις υψηλού επιπέδου.
Το θέμα του φετινού φόρουμ είναι «Αποκαθιστώντας τη Διπλωματία σε έναν Κατακερματισμένο Κόσμο», είναι αντανάκλαση των καιρών. Καθώς οι διεθνείς διαιρέσεις βαθαίνουν είτε μέσω πολέμου είτε μέσω ιδεολογικών ρηγμάτων η επιτακτική ανάγκη για συμμετοχή έναντι της απομόνωσης δεν ήταν ποτέ πιο σαφής.
Με έμφαση στον διάλογο έναντι της διαίρεσης, το φόρουμ αποσκοπεί στην ανοικοδόμηση της εμπιστοσύνης στη διπλωματία και στη διερεύνηση λύσεων για ορισμένα από τα πιο πιεστικά ζητήματα του κόσμου, ενισχύοντας τον ρόλο της Τουρκίας ως προδραστικού διαμεσολαβητή σε έναν ολοένα και πιο κατακερματισμένο κόσμο.
Στο φόρουμ που πραγματοποιείται μεταξύ 11-13 Απριλίου στην Αντάλια, συμμετέχουν προσωπικότητες από 148 χώρες, συμπεριλαμβανομένων 19 αρχηγών κρατών και κυβερνήσεων, 52 υπουργών Εξωτερικών και μεγάλου αριθμού άλλων υψηλόβαθμων αξιωματούχων.
Προηγούμενα φόρουμ έχουν αναδείξει τη σημασία των παρακάτω:
2021: Στο αποκορύφωμα των μεταπολεμικών εντάσεων μεταξύ Αρμενίας και Αζερμπαϊτζάν, η Τουρκία προσκάλεσε και τα δύο έθνη στο Φόρουμ Διπλωματίας της Αντάλια, θέτοντας τις βάσεις για τη συμμετοχή του υπουργού Εξωτερικών της Αρμενίας το 2022, ένα πρώιμο σημάδι εξομάλυνσης των σχέσεων.
2022: Το φόρουμ φιλοξένησε την πρώτη συνάντηση υψηλού επιπέδου μεταξύ των υπουργών Εξωτερικών της Ρωσίας και της Ουκρανίας μετά την έναρξη του πολέμου, η οποία αποτέλεσε πρόδρομο της τελικής συμφωνίας για τα σιτηρά η οποία βοήθησε στην αποτροπή μιας παγκόσμιας επισιτιστικής κρίσης.
2024: Το Φόρουμ Διπλωματίας της Αντάλια ενίσχυσε τις οικονομικές συνεργασίες και συνεργασίες ασφαλείας της Τουρκίας με τα αφρικανικά κράτη, ενισχύοντας την επιρροή της στην ήπειρο. Την ίδια χρονιά, παρείχε επίσης ένα σπάνιο διπλωματικό βήμα στη Βενεζουέλα, την Κούβα και το Ιράν, κράτη που συχνά αποκλείονται από τον κυρίαρχο παγκόσμιο διάλογο.
Προσφέροντας ένα ουδέτερο έδαφος για συμμετοχή, το Φόρουμ Διπλωματίας της Αντάλια έχει ενισχύσει τη διπλωματική αξιοπιστία της Τουρκίας.
Πραγματιστής ειρηνοποιός
Βρισκόμενη στο σταυροδρόμι της Ευρώπης, της Ασίας και της Μέσης Ανατολής, η Τουρκία είναι σε μια περιοχή που διαρκώς διαμορφώνεται από συγκρούσεις. Αντί να ενδίδει στην επισφάλεια του περιβάλλοντός της, η Άνκαρα έχει αξιοποιήσει τη θέση της για να διαμορφώσει έναν ρόλο ως διπλωματικός παράγοντας. Έχει αναδειχθεί σε έναν κρίσιμο διαμεσολαβητή σε παγκόσμιες συγκρούσεις.
Αυτός ο ρόλος επιβεβαιώθηκε εκ νέου στις 30 Ιανουαρίου, όταν η Εθνική Οργάνωση Πληροφοριών της Τουρκίας (MİT), υπό την καθοδήγηση του Προέδρου Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν, διαδραμάτισε καθοριστικό ρόλο στην εξασφάλιση της απελευθέρωσης των Ταϊλανδών ομήρων που κρατούνταν από τη Χαμάς στη Γάζα.
Ενεργώντας κατόπιν αιτήματος της κυβέρνησης της Ταϊλάνδης, η Τουρκία απέδειξε για άλλη μια φορά την ικανότητα της να κάνει ελιγμούς σε σενάρια υψηλού κινδύνου και υψηλής έντασης. Αυτό καταδεικνύει περαιτέρω τη δέσμευση της στην ανθρωπιστική διπλωματία και εδραιώνει τη φήμη της ως αξιόπιστου διαμεσολαβητή σε διεθνείς κρίσεις.
Ενώ οι διπλωματικές προσπάθειες της Τουρκίας συμβάλλουν στην άμεση επίλυση κρίσεων, εξυπηρετούν επίσης έναν ευρύτερο στρατηγικό σκοπό: να καταστήσουν την Τουρκία απαραίτητο παράγοντα στην παγκόσμια πολιτική.
Εκεί όπου οι παραδοσιακές παρεμβάσεις υπό την ηγεσία της Δύσης έχουν αποτύχει είτε λόγω πολιτικών βαρών είτε λόγω έλλειψης τοπικής εμπιστοσύνης, η Τουρκία έχει παρέμβει με ένα εναλλακτικό μοντέλο, το οποίο βασίζεται στη συμμετοχή παρά στον εξαναγκασμό.
Ένα παράδειγμα αυτής της πράξης ισορροπίας ήταν ο ρόλος της Τουρκίας στη Συμφωνία για τον Διάδρομο Σιτηρών του 2022 μεταξύ Ρωσίας και Ουκρανίας. Η συμφωνία επιτεύχθηκε με τη διαμεσολάβηση της Τουρκίας από κοινού με τα Ηνωμένα Έθνη, διασφαλίζοντας τη συνέχιση των εξαγωγών ουκρανικών σιτηρών μέσω της Μαύρης Θάλασσας, αποτρέποντας μια παγκόσμια επισιτιστική κρίση.
Ομοίως, η Τουρκία επέκτεινε τις διαμεσολαβητικές της προσπάθειες στο Κέρας της Αφρικής, παρεμβαίνοντας όταν κλιμακώθηκαν οι εντάσεις μεταξύ Αιθιοπίας και Σομαλίας σχετικά με τη συμφωνία της Αιθιοπίας με τη Σομαλιλάνδη για πρόσβαση στην Ερυθρά Θάλασσα.
Ανταποκρινόμενη σε αιτήματα και των δύο κρατών, η Τουρκία δρομολόγησε τη «Διακήρυξη της Άνκαρα», η οποία κατέληξε σε μια ειρηνευτική συμφωνία μέχρι το τέλος του 2024. Αυτό το διπλωματικό ορόσημο σηματοδοτεί μια νέα εποχή ειρήνης και συνεργασίας μεταξύ των δύο χωρών, καθώς άνοιξε επίσης τον δρόμο για πιο στενή συνεργασία μεταξύ χωρών των οποίων οι σχέσεις στο παρελθόν χαρακτηρίζονταν από εντάσεις.
Μέσω συγκεκριμένων δεσμεύσεων, όπως η δημιουργία ζωνών ελεύθερου εμπορίου και η συνεργασία σε κοινά ενεργειακά έργα, η Τουρκία κατάφερε να μετατρέψει ένα εχθρικό περιβάλλον σε μια ευκαιρία συνεργασίας.
Τόσο ο Πρόεδρος της Σομαλίας, Χασάν Σεΐχ Μοχάμουντ, όσο και ο Πρωθυπουργός της Αιθιοπίας, Άμπιι Αχμέντ εξέφρασαν την ευγνωμοσύνη τους για τη διπλωματική παρέμβαση της Τουρκίας και υπογράμμισαν τη δέσμευση τους στην περιφερειακή σταθερότητα.
Πέρα από την εξασφάλιση της περιφερειακής σταθερότητας, οι διαμεσολαβητικές προσπάθειες της Τουρκίας ενισχύουν τη δική της γεωπολιτική μόχλευση. Διατηρώντας ανοιχτούς διαύλους με τα αντιμαχόμενα μέρη, η Άνκαρα διασφαλίζει ότι η φωνή της εισακούγεται στις συζητήσεις που θα διαμορφώσουν τη μελλοντική ισορροπία δυνάμεων.
